Menu

Tigrigna

Le tigrigna (en tigrigna : ትግርኛ, tǝgrǝñ(ñ)a, /tɨɡrɨɲːa/) – également orthographié tigrinya ou tigriña – est une langue chamito-sémitique appartenant à la famille des langues sémitiques et parlée essentiellement au nord-est de la Corne de l'Afrique. C'est une des langues de travail des gouvernements de l'Érythrée et de l'Éthiopie, ainsi que celle de l'État régional éthiopien du Tigré. Le tigrigna avait 4 320 000 locuteurs en Éthiopie en 2007, 2 540 000 en Érythrée en 2006, et quelque 6 915 000 tous pays confondus. Il est aussi beaucoup parlé en seconde langue, tant en Érythrée et en Éthiopie, qu'au sud-est du Nord Soudan et à Djibouti, ce qui rend difficiles les estimations des locuteurs de cette langue. Comme plusieurs langues de la Corne de l'Afrique, le tigrigna s'écrit au moyen d'une version de l'alphasyllabaire guèze.

ትግርኛ ኣብ ኤርትራን ኣብ ሰሜናዊ ኢትዮጵያን ኣብ ክልል ትግራይ ዝዝረብ ሴማዊ ቋንቋ እዩ። ፊደላት ትግርኛ ካብ ኣብ ስልጣኔ ኣኽሱም ዝጀመረ ፊደል ግእዝ ዝፈለቑ እዮም። ኮይኑ ግን ትግርኛ ዶ ወይስ ግእዝ እዩ ዝቕድም ዝብል ሕቶ ክሳብ ሕጂ መጽናዕቲ ዘድልዮ እዩ። ኣብ ካልእ ሓሳብ እውን ግእዝ ዝበሃል ቋንቋ ነይሩ ኣይፈልጥን፡ ስልጣኔ ኣኽሱም ኣብ ጥርዚ ምዕባሌ ምስ በጽሐ፡ ንጽሑፋዊ ጉዳያት ንምግልጋል ከም ፊደል ዝማዕበለ እዩ ዝብሉ እውን ኣለዉ። በዚ ኮነ በቲ ኣብ ዓለም፡ ቋንቋ መትኒ ህይወት ደቂ-ሰባት እዩ። ምናልባት፡ ቋንቋ እንተዘይፍጠር ተበጺሑ ዘሎ ዕቤትን ምዕባለን ክሳብ ክንድ’ዚዶ ምሰጐመ ኢልካ ሕቶ ክተልዕል ድማ ባህርያዊ እዩ። ምኽንያቱ፡ ስኒትን ሓድነትን ንምህዞታት ዝሕግዙ ሓሳባት ግድን ኣብ ሓባራዊ መረዳእታ ሰባት ኪምርኮሱ ኣለዎም። ንባዕሉ ሰባት ብስኒት ማሚቖም ኪነብሩ ዘኽእሎም መሰረታዊ ረቛሒ’ውን ሓይሊ ሓባራዊ ቋንቋ ምዃኑ ዝሰሓት ኣይኮነን። ስለዚ፡ ቋንቋ ቀንዲ ህይወት ወይ እስትንፋስ ሓባራዊ ናብራ ደቂ-ሰባት ምዃኑ ኣየማትእን። በዚ መንጽር፡ ደቂ-ሰባት ማዕረ-ማዕረ ካልእ ንጥፈታቶም ንምዕባለን ዘመናውነትን ዚጥቀምሉ ቋንቋ’ውን ከይትሓለሉ ኪጽዕሩ ይግባእ። ብርግጽ፡ ቋንቋ ምስ ግዜን ኩነታትን ኪምዕብል ናቱ ዳይናሚካዊ መስርሕ ኣለዎ። ልዕሊ ኩሉ ግን፡ ተጠቀምቲ ወይ ተዛረብቲ ሓደ ቋንቋ ብውሕዱ ንምዕቃቡ፡ ካብኡ ሓሊፉ ድማ ንምዕባለ ዝግልገልሉ ቋንቋ ኣደኦም ክሳብ ህይወቶም ከሕልፍሉ ይረኣዩ’ዮም። ብመሰረቱ፡ ህላወ ይኹን ትንሳኤ ሓደ ቋንቋ ንህላወን ትንሳኤን ተጠቀምቱ’ውን ጸላዊ ስለዝኾነ። ብሓጺሩ፡ ኣብ ሓደ ሃገር ፖለቲካዊ ኣገዳስነት ሓደ ቋንቋ ኣጸቢቑ ኪዓዝዝ እንተኾይኑ፡ ትካላት ቋንቋ ኪምስረታን ኪንቀሳቐሳን ይግባእ። ብዘይካ’ዚ፡ ብፍላይ ትካላት ስርዓተ-ትምህርትን መራኸቢ ብዙሓንን ሓደ ልኡላዊ ሃገር ንዘመናዊ ቅርጺ ይኹን ምዕባለ ሓደ ቋንቋ ወሳኒ ግደ ኣለወን።

Article premier de la déclaration universelle des droits de l'homme

Article premier de la Déclaration universelle des droits de l'homme (voir le texte en français) ብምንፅር ፡ ክብርን ፡ መሰልን ፡ ኩሎም ፡ ሰባት ፡ እንትውለዱ ፡ ነፃን ፡ ማዕረን ፡ እዮም ። ምስትውዓልን ፡ ሕልናን ፡ ዝተዓደሎም ፡ ብምዃኖም ፡ ንሕድሕዶም ፡ ብሕውነታዊ ፡ መንፈስ ፡ ክተሓላለዩ ፡ ኣለዎም ። Translittération : Bɨmɨns'ɨr kɨbrɨn mäsälɨn kulom säbat ɨntɨwɨlädu nes'an maɨren ɨyom. mɨstɨwɨlʕadälom ħɨlnan zɨtäʕadälom bɨmɨxuanom nħɨdɨħɨdom bɨħwɨnetawi mänfäs kɨtäħalaläyu aläwom

Alphabets

  • alphasyllabaire guèze

Bibliographie

type : Document

The Semitic Languages Tigrinya Maria Bulakh 2019

  • Auteur : Maria Bulakh
  • Editeur : Routledge
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Maria Bulakh. 2019. Tigrinya. In John Huehnergard and Na‘ama Pat-El (eds.), The Semitic Languages, 174-201. 2nd edn. London & New York: Routledge.
type : Document

Dagnew Mache Asgede 2019 Discourse Markers in Rayya Tigrinya: Documentation and Linguistic Analysis

  • Auteur : Dagnew Mache Asgede
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Dagnew Mache Asgede. 2019. Discourse Markers in Rayya Tigrinya: Documentation and Linguistic Analysis. (Doctoral dissertation, Addis Ababa University; 489pp.)
type : Document

Phonological description of Eastern Tigrinya Selamawi Tesfay Embaye 2011

  • Auteur : Selamawi Tesfay Embaye
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Selamawi Tesfay Embaye. 2011. Phonological description of Eastern Tigrinya. (MA thesis, Addis Ababa University; 88pp.)
type : Document

Fischer, J. L. 1957

  • Auteur : Fischer, J. L.
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Fischer, J. L. 1957. Personal Communication.
type : Document

Nadel, S. F. 1946 Land Tenure on the Eritrean Plateau

  • Auteur : Nadel, S. F.
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Nadel, S. F. 1946. Land Tenure on the Eritrean Plateau. Africa 16. 1-22, 99-109.

The Semitic Languages Tigrinya Maria Bulakh 2019

  • Auteur : Maria Bulakh
  • Editeur : Routledge
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Maria Bulakh. 2019. Tigrinya. In John Huehnergard and Na‘ama Pat-El (eds.), The Semitic Languages, 174-201. 2nd edn. London & New York: Routledge.

Dagnew Mache Asgede 2019 Discourse Markers in Rayya Tigrinya: Documentation and Linguistic Analysis

  • Auteur : Dagnew Mache Asgede
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Dagnew Mache Asgede. 2019. Discourse Markers in Rayya Tigrinya: Documentation and Linguistic Analysis. (Doctoral dissertation, Addis Ababa University; 489pp.)

Phonological description of Eastern Tigrinya Selamawi Tesfay Embaye 2011

  • Auteur : Selamawi Tesfay Embaye
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Selamawi Tesfay Embaye. 2011. Phonological description of Eastern Tigrinya. (MA thesis, Addis Ababa University; 88pp.)

Fischer, J. L. 1957

  • Auteur : Fischer, J. L.
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Fischer, J. L. 1957. Personal Communication.

Nadel, S. F. 1946 Land Tenure on the Eritrean Plateau

  • Auteur : Nadel, S. F.
  • Date de création :
  • Référence bibliographique : Nadel, S. F. 1946. Land Tenure on the Eritrean Plateau. Africa 16. 1-22, 99-109.

Codes de langue

SOURCE Code URL
code iso 639-1 de la langue ti
Code iso 639-2 tir
Code iso 639-3 tir